Technologia tuszu: typy atramentów - ich skład i zastosowanie
Technologia tuszu: typy atramentów - ich skład i zastosowanie.
Druk atramentowy jest obecnie stosowany w wielu dziedzinach życia, a w naszym otoczeniu znajduje się już niemal wszędzie. Małe drukarki nabiurkowe, czy ogromne urządzenia o szerokości druku nawet do 12 metrów korzystają wspólnie z technologii atramentowej. Kiedyś urządzenia atramentowe były zaprojektowane tylko do druku na papierze, dziś projektowane są już do druku na każdej powierzchni. W związku z czym koniecznym było opracowanie wiele rodzajów farb do druku atramentowego.
Najczęstszym typem atramentów są:
- atramenty barwnikowe na bazie wody
- atramenty pigmentowe na bazie wody
- atramenty solwentowe oraz hard-solwentowe
- atramenty eco-solwentowe oraz mild-solwentowe
- atramenty UV
- atramenty lateksowe
- atramenty żelowe
- atramenty stałe (solid ink)
- atramenty tekstylne
Poniżej ich krótka charakterystyka:
Stosowane w wielu małych drukarkach oraz urządzeniach wielofunkcyjnych do małego biura lub użytku domowego, dodatkowo w niektórych cyfrowych systemach produkcyjnych o dużej prędkości. Skład farby barwnikowej na bazie wody to głównie woda oraz barwnik. Barwnik jest w postaci cieczy lub proszku. Dodatkowo znajdują się jeszcze specjalne dodatki, które pomagają uzyskać cieczy wymagane właściwości. Tusze barwnikowe są bardzo stabilne, ponieważ barwnik całkowicie rozpuszcza się w wodnym nośniku. Kiedy krople atramentu barwnikowego opadają na podłoże, atrament wchłania się w strukturę papieru.
Farby na bazie barwników dają szeroką gamę kolorów, w związku z czym często wykorzystuje się je do celów testowych.
Aby uzyskać perfekcyjny wydruk wymagane jest użycie specjalnie powlekanego papieru do urządzeń atramentowych. Atramenty barwnikowe na bazie wody nie są odporne na czynniki UV. Zazwyczaj nie są wodoodporne, dlatego tez i nie stosuje się ich w warunkach zewnętrznych.
Stosowane w małych drukarkach i urządzeniach wielofunkcyjnych do małego biura lub użytku domowego, niektórych cyfrowych systemach produkcyjnych z dużą prędkością. Dodatkowo wykorzystuje się je w najnowszych atramentowych drukarkach biznesowych. Głównym składnikiem farb pigmentowych jest pełniąca funkcję nośnika woda, rozproszony pigment oraz specjalne dodatki, które poprawiają właściwości tuszu. Inaczej niż w przypadku barwnika, pigment jest jednorodną cząsteczką, która rozprasza się w wodzie lub roztworze. Cząsteczki pigmentu unoszą się w "nośniku" za pomocą ładunku elektrycznego i/lub narzędzi chemicznych. Gdy krople tuszu pigmentowego opadają na podłoże, "nośnik" odparowuje, a cząsteczka pigmentu pozostaje na powierzchni papieru. Istnieje różnica w jakości i cenie tuszy pigmentowych z powodu koncentracji rozproszenia pigmentu i wielkości cząsteczek. Im wyższe stężenie i mniejsze cząsteczki tym bardziej wydruk jest odporny na czynniki UV i ma wyższą gęstość optyczną. Gama kolorów nie jest tak szeroka jak w przypadku atramentu barwnikowego. Atrament jest wodoodporny.
Dedykowane do urządzeń wielkoformatowych do druku zewnętrznych, wielkoformatowych nośników reklamy (billborady, reklama na pojazdach). Podstawowym "nośnikiem" farb solwentowych jest agresywny rozpuszczalnik zwany metyloetyloketonem, który przenosi kolorant na wydruk, a atrament łączy się na stałe z powierzchnią do druku. To sprawia, że wydruki na bazie rozpuszczalników są bardzo trwałe. Drugą stroną medalu są szkodliwe opary podczas druku - lotne składniki ograniczne uaktywniające się zwłaszcza podczas suszenia i utrwalania wydruku. Drukowanie na atramentach solwentowych jest możliwe tylko w pomieszczeniach z odpowiednim systemem wentylacji. Ze względu na wysoki koszt specjalistycznych systemów wentylacji oraz fakt, że opary są szkodliwe dla środowiska, urządzenia te są mniej popularne.
Bardziej przyjazne dla środowiska i mniej skomplikowane są atramenty eco i mild-solvent. Farby te są wykorzystywane są podobnie jak tusze solwentowe. Ich trwałość jest nieco słabsza, w związku z mniejszą zawartością agresywnych rozpuszczalników. Wysychają bardzo szybko i mogą być używane wewnątrz i na zewnątrz. Atramenty te są mniej niebezpieczne dla zdrowia i środowiska. Mogą być drukowane w normalnych pomieszczeniach, bez specjalnych systemów wentylacyjnych. Dlatego też są dużo bardziej popularne niż solwent i hard-solwent. Są odporne na promieniowanie UV i uszkodzenia mechaniczne podobnie jak farby solwentowe.
Tusze utwardzane promieniami UV o dużej silne przyleganie do każdego rodzaju powierzchni przez wiele lat nawet na zewnątrz. Odporne na wodę i zarysowania. Wykorzystywane do wszelkiego rodzaju podłoży takich jak: folie, papier, tektura, drewno, aluminium, stal, ceramika, szkło, tworzywo sztuczne. W związku z tym istnieje wiele zastosowań dla tuszów utwardzanych promieniami UV: plakaty, banery, ściany, POS monitory, znaki, opakowania, reklamy, a nawet zdjęcia. Barwnik utwardzany jest w ciągu kilku milisekund od promieniowania UV i może być używany natychmiast. Drukowanie za pomocą atramentów utwardzanych promieniami UV nie wytwarza szkodliwych substancji lotnych VOC tak jak dzieje się to w przypadku atramentów solwentowych. W procesie utwardzania uwalniany jest szkodliwy ozon. Tusze utwardzane promieniami UV stają się co raz bardziej powszechne. A ich negatywny wpływ na środowisko coraz mniejszy.
Tusz lateksowy to rodzaj atramentu na bazie wody wprowadzony na rynek po raz pierwszy przez marke HP. Tusze lateksowe używane są do wydruków eksponowanych na zewnątrz oraz wydruków, których powierzchnia nie chłonie wody. Atramenty są całkowicie ekologiczne, a nośnikiem pigmentu jest polimeryczny latex. Tusz lateksowy dzięki swojej budowie wiąże się zarówno z powierzchnią niechłonącą jak i nośnikami absorbującymi tusz. Na podłożu tusz lateksowy tworzy cienką błonkę, która pod wpływem temperatury wiąże się na stałe z podłożem. Po utrwaleniu warstwa tuszu jest nietylko elastyczna ale i odporna na ścieranie. Wydruk jest praktycznie od razu suchy, trwały oraz bezwonny. Za utrwalenie wydruku odpowiadają wbudowane w ploter suszarki/grzałki bazujące na promiennikach podczerwieni, które wymuszają obieg powietrza.
Poza konwencjonalnymi farbami na rynku znaleźć można inne rozwiązania technologiczne. Dla przykładu Ricoh w swoich urządzeniach z serii GelSprinter korzysta z tuszy żelowych. Tusze te podobne są pod względem składu do tuszy konwencjonalnych na bazie wody i pigmentu. Różnica dotyczy procesu zamrażania woda. Podczas jej odcedzania z atramentu tworzy się lepka, szybkoschnąca ciecz przypominająca żel, która natychmiast osusza się po kontakcie z papierem. Konwencjonalne atramenty w początkowej fazie druku mogą się rozmazywać na papierze. Zelowe tusze zaś niemal natychmiast dają suche wydruki bez smug i rozmazywania, co umożliwa szybki druk dwustronny. Technologia żelowa nie wymaga używania specjalnych papierów. Dodatkowo tusze te są odporne na wodę i blaknięcie.
Xerox oferuje stały atrament na bazie wosku w kszatłcie szcześcianu i w takim tez kształcie trafia do urządzenia. Tusz stały to mieszanina żywicy, wosku i olejów pigmentowych. Drukarka rozpuszcza kostki pod wpływem temperatury i rozprasza wosk na podłoże. Trwa to nawet do 15 minut zanim wosk osiągnie odpowiednią temperaturę po włączeniu urządzenia. W odniesieniu do środowiska stały atrament jest idealny - nie zawiera żadnych szkodliwych składników. Wadą jest jedynie wysokie zużycie energii przez drukarki, która musi być cały czas włączona, aby podtrzymać temperaturę wosku.
Do druku na tekstyliach, stosowane są specjalne rodzaje farb na bazie wody. Tusze te są szczególnie trwałe, mają żywe kolory, są odporne na pranie, odporne na światło, ścierania i zarysowania. Można nimi drukować na syntetycznych, naturalnych oraz mieszanych podłożach. Druku wykonywany jest w procesie sublimacji, zwłaszcza na włóknach syntetycznych lub bezpośrednio na odzieży. Do druku wykorzystujemy specjalne papiery termotransferowe, gdzie podczas wysokiej temperatury barwnik przenoszony jest na włókna. Druk bezpośredni jest często wykorzystywany do materiałów o mieszanym składzie. Tkanina musi być wcześniej przygotowana (powlekana). Proces wykończenia jest realizowany za pomocą temperatury. Istnieją również inne farby do druku na tekstyliach, np. farby dyspersyjne, reaktywne atramenty barwnikowe oraz tusze kwasowe (stosowanych głównie do włókien naturalnych)